PL: Potencjał elektrokinetyczny jako miernik progu peptyzacji koloidów i wskaźnik degradacji gleb nawożonych fosforem

abstractPL: Problematyka pracy doktorskiej związana jest z kwestią występowania nadmiernych ilości fosforu w środowisku glebowym. Intensyfikacja procesu eutrofizacji zbiorników wodnych jest poważną w skutkach konsekwencją przedostawania się fosforu do tych ekosystemów, szczególnie na obszarach rolniczych. Cechujący się nieznaczną mobilnością w środowisku glebowym fosfor podlegać może jednak transportowi, gdy jego akumulacja w glebie przekracza pewien poziom pojemności sorpcyjnej gleb względem tego składnika. Może ulegać on wówczas przemieszczaniu m.in. na cząstkach koloidów glebowych, jako składnik zasorbowany na ich powierzchniach. Istnieją przesłanki wskazujące, że ruchliwość cząstek koloidalnych gleb może być modyfikowana pod wpływem sorpcji dużych ilości fosforu. Przypuszcza się, że tak silnie sorbowany w glebie składnik jak np. fosfor może wpływać na właściwości powierzchniowe cząstek koloidalnych. Celem pracy było określenie wpływu intensywnego nawożenia fosforowego na wybrane właściwości fizyczne, chemiczne i fizyko-chemiczne gleb, a w szczególności na stopień dyspersyjności koloidów glebowych i ich stabilność w środowisku, a także na wartość potencjału elektrokinetycznego frakcji koloidalnej. W oparciu o wyniki przeprowadzonych badań podjęto również próbę oceny pomiarów potencjału elektrokinetycznego jako miernika peptyzacji koloidów glebowych, jak również wskaźnika ich stabilności w środowisku. Podstawą badań było polowe doświadczenie nawozowe założone metodą bloków losowanych z jednym czynnikiem zmiennym, którym były różne dawki nawożenia fosforowego. Ze wszystkich poletek doświadczalnych pobrano próbki glebowe z poziomu Ap w 8 seriach (128 próbek glebowych) oraz z profili glebowych na początku oraz po zakończeniu doświadczenia polowego. W materiale glebowym oznaczono właściwości fizyczne, chemiczne oraz fizyko-chemiczne. We frakcji koloidalnej wydzielonej z próbek glebowych przeprowadzono badania ruchliwości koloidów glebowych i ich podatności na wymywanie, stabilności cząstek w zawiesinie wodnej i odporności na procesy agregacji. Oznaczono ich potencjał elektrokinetyczny oraz skład mineralogiczny. Na wybranych próbkach glebowych oraz ich frakcji koloidalnej przeprowadzono także w warunkach laboratoryjnych dwa eksperymenty sorpcyjne: sorpcję szybką i wolną różnych dawek fosforu. Po zakończeniu obu reakcji w materiale eksperymentalnym zbadano m.in. dyspersyjność cząstek frakcji koloidalnej, wartość ich potencjału elektrokinetycznego i skład mineralogiczny. Przeprowadzone badania wykazały wpływ wysokich dawek fosforu na właściwości koloidów glebowych, co obserwowano we wzroście ich peptyzacji, większej mobilności a także odporności na procesy agregacji. Skład mineralny oraz wartości potencjału elektrokinetycznego koloidów glebowych potwierdzały powyższe obserwacje. Uzyskane wyniki badań mogą wskazywać na wyższą podatność cząstek koloidalnych na wymywanie w warunkach nadmiernej ilości fosforu.

abstractEN: The aim of the study was to determine the effect of intensive phosphorus fertilization on selected physical, chemical and physico-chemical properties of soil, in particular on the degree of dispersibility of soil colloids and their stability in the environment, as well as on the value of the electrokinetic potential of the colloidal fraction.

status: finished

collation: 232