Effects of Chickpea Varieties Sown at Different Times on Yield, Yield Components and Nodulation in Siirt Ecological Conditions | Siirt Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarında Ekilen Nohut Çeşitlerinin Verim, Verim Öğeleri ve Nodülasyon Üzerine Etkisi

إنجليزي. Chickpea (Cicer arietinum L.), which is produced around 13 million tons per year worldwide, plays an important role in terms of food security and agricultural economy. Adaptation to ecological conditions and sowing time are the leading factors affecting grain yield and quality in chickpeas. The experiment was laid out in completely randomized split design with 3 replications. In the research, sowing times (3 March, 8 April and 27 April) were placed in main plots and chickpea varieties (Hisar, YaŞa-05, Zuhal and Sezenbey) were placed in the sub-plots. While sowing times affected all characteristics statistically except protein ratio, varieties caused significant differences in first pod height, plant height, number of nodules, number of pods, grain yield and protein ratio. The emergence time, frowering time, pod formation time, harvest time, first pod height, number of branch, plant height, number of pods per plant, biological yield, grain yield, number of nodules and protein rate changed between 13.8-17.8 days, 50.6-76.7 days, 52.3-84.0 days, 84.4-115.4 days, 28.2-37.3 cm, 1.3-1.8, 40.6-58.4 cm, 10.3-23.3 169.0-477.6 kg/da, 46.8-214.3 kg/da, 9.7-26.6, 23.5-25.3%. The highest grain yield was obtained from Yaşa-05 variety planted on March 3 with 214.3 kg/da, and the lowest grain yield was obtained from Zuhal variety planted on April 27 with 46.8 kg/da. The highest protein content was observed in Yaşa-05 variety with 25.3%, the lowest protein ratio was observed in Hisar variety with 23.5%. In terms of reliability of the results, it is beneficial to continue the stability analyzes and repeated trials.

اللغة التركية. Dünya genelinde yılda yaklaşık 13 milyon ton üretilen nohut (Cicer arietinum L.), gıda güvenliği ve tarımsal ekonomi açısından önemli bir rol üstlenmektedir. Nohutta tane verimi ve kaliteyi etkileyen faktörlerin başında ekolojik şartlara adaptasyon ve ekim zamanı yer alır. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada ana parselleri ekim zamanları (3 Mart, 8 Nisan ve 27 Nisan), alt parselleri ise nohut çeşitleri (Hisar, YaŞa-05, Zuhal ve Sezenbey) oluşturmuştur. Çalışmada ekim zamanları protein oranı hariç tüm özellikleri istatistiki açıdan önemli olarak etkilemiş, çeşitlerden kaynaklanan farklılıklar ise ilk bakla yüksekliği, bitki boyu, nodül sayısı, bakla sayısı, tane verimi ve protein oranı bakımından önemli farklılıklara yol açmıştır. Çıkış süresi 13.8-17.8 gün, çiçeklenme süresinin 50.6-76.7 gün, bakla bağlama süresi 52.3-84.0 gün, yetişme süresi 84.4-115.4 gün, ilk bakla yüksekliği 28.2-37.3 cm, ana dal sayısının 1.3-1.8 adet, bitki boyu değerleri 40.6-58.4 cm, bitkide bakla sayısı 10.3-23.3 adet, biyolojik verimin 169.0 -477.6 kg/da, tane veriminin 46.8-214.3 kg/da, nodül sayısının 9.7-26.6 adet ve protein oranının %23.5-25.3 aralığında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek tane verimi 214.3 kg/da ile 3 Mart tarihinde ekilen Yaşa-05 çeşidinden, en düşük tane verimi ise 46.8 kg/da ile 27 Nisan’da ekilen Zuhal çeşidinden elde edilmiştir. En yüksek protein oranı %25.3 ile Yaşa-05 çeşidinde, en düşük protein oranı %23.5 ile Hisar çeşidinde gözlemlenmiştir. Sonuçların güvenilirliği açısından stabilite analizlerinin ve tekrarlamalı denemelerin devam ettirilmesinde yarar görülmektedir.