Rye as a rich source of prohealthy compounds | Żyto jako bogate źródło związków prozdrowotnych

إنجليزي. Rye is a species with the highest content of bioactive compounds, making it a very valuable component of our diet. Despite being the second most important cereal in terms of bread production, it remains underrated. Among commonly consumed cereals, this species contains the highest content of dietary fiber, as well as phenolic acids and alkylresorcinols. The presence of dietary fiber and accompanying bioactive substances in food brings many benefits related to health prevention. These substances have a positive effect on lipid metabolism, carbohydrate metabolism and the proper functioning of the digestive tract. As a result, this reduces the risk of many diseases, such as atherosclerosis, obesity, and diabetes.The aim of the research was to determine the chemical composition of the grains of six winter rye varieties. In these studies, we focused on determining the content of protein, starch, lipids, and minerals, which constitute a group of nutrients, as well as dietary fiber, alkylresorcinols, and phenolic acids, defined as bioactive components with prohealthy properties. The varieties with the highest amount of nurtients were Dańkowskie Skand and Reflektor, whereas the highest level of  bioactive compounds was observed in KWS Dolaro and Poznańskie. The chemical profile of the grain of these varieties was characterized by the highest content of dietary fiber, includng water-extractable arabinoxylans and phenolic compounds. The obtained results will help indicate the use value of selected varieties of winter rye.

تلميع. Żyto jest gatunkiem o największej zawartości związków bioaktywnych wśród zbóż, co sprawia, że jest bardzo wartościowym składnikiem naszego pożywienia. Pomimo, iż stanowi drugie pod względem ważności zboże chlebowe, nadal pozostaje niedocenione. Spośród powszechnie spożywanych zbóż, gatunek ten zawiera najwięcej błonnika pokarmowego, a także kwasów fenolowych i alkilorezorcynoli. W pożywieniu obecność błonnika pokarmowego i substancji bioaktywnych współtowarzyszących przynosi wiele korzyści związanych z profilaktyką zdrowotną. Substancje te wpływają korzystnie na gospodarkę lipidową organizmu, metabolizm węglowodanów oraz prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, co w efekcie zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu chorób, takich jak miażdżyca, otyłość i cukrzyca. Celem podjętych badań było określenie składu chemicznego ziarna sześciu odmian żyta ozimego. W badaniach skupiono się na określeniu zawartości składników odżywczych: białka, skrobi, lipidów i związków mineralnych oraz błonnika pokarmowego, alkilorezorcynoli i kwasów fenolowych, stanowiących składniki bioaktywne o działaniu prozdrowotnym. Odmiany wyróżniające się pod względem zawartości składników odżywczych to Dańkowskie Skand i Reflektor, natomiast największą ilość związków bioaktywnych stwierdzono w odmianach  KWS Dolaro i Poznańskie. Profil chemiczny ziarna tych odmian cechował się największą zawartością błonnika pokarmowego w tym arabinoksylanów ekstrahowalnych w wodzie i związków fenolowych. Otrzymane wyniki pozwolą wskazać odmiany o najlepszej wartości użytkowej.