INFLUENCE OF MINERAL FERTILIZERS ON THE COMPONENT COMPOSITION OF Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak. (asteraceae) ESSENTIAL OIL | МИНЕРАЛДЫ ТЫҢАЙТҚЫШТАРДЫҢ Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak. (asteraceae) ЭФИРЛІК МАЙЫНЫҢ КОМПОНЕНТТІК ҚҰРАМЫНА ӘСЕРІ | ВЛИЯНИЕ МИНЕРАЛЬНЫХ УДОБРЕНИЙ НА КОМПОНЕНТНЫЙ СОСТАВ ЭФИРНОГО МАСЛА

English. The article presents the results of field experience on the use of fertilizers in cropping of Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak.. The goal of the work is to investigate the effect of fertilizers on the composition of the Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak. essential oil. Phytochemical researches of plant raw material of Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak. showed that fertilizers affect the composition of the essential oil. Adding potash and phosphate fertilizers increased the content of chamazulene and decreased the content of 1,8 - cineol. Inverse corre-lation between the content of 1,8 - cineol and chamazulene is observed. There was no significant effect of nitrogen fertilizer on the content of chamazulene and 1,8 - cineol. Adding nitrogen fertilizers reduces the yield of essential oil by increasing the vegetative mass and reducing the proportion of inflorescences in the total mass of plant material. As a result of field experience it was found that obtaining of medicinal plants of Ajania fruticulosa (Ledeb.) Poljak. in the year of cropping is possible due to increasing of the density of plant stems.

Kazakh. Мақалада минералдық тыңайтқыштарды бұтақты аяния егісіне пайдаланудағы түз тәжірибе нәтижелері баяндалынған. Жұмыстың мақсаты – тыңайтқыштардың бұтақты аянияның эфирлік май құрамына тигізетін әсерін зерттеу. Фитохимиялық зерттеу минералды тыңайтқыштардың бұтақты аяния өсімдігінің эфирлік май құрамына әсер ететіндігін көрсетті. Кали, фосфор тыңайтқыштары хамазуленді көбейтіп, ал 1,8 цинеолды азайтты. Хамазуленмен 1,8 цинеол і керсі корреляциалық байланыста екендігі байқалды. Азотты тыңайтқышты пайдалану өсімдіктердің вегетативтік мүшелерінің салмағын ұлғайту, гүл шоқырының салмағын төмендету нәтижесінде, эфирлік майдың шығуын азайтады. Түз тәжірибе нәтижесінде, бұтақты аянияны еккен жылдың өзінде, тығыз бұтқтануы салдарынан, дәрілік заттарды алу мүмкіндігі анықталынды.

Russian. Представлены результаты полевого опыта по применению минеральных удобрений в посевах аянии кустарничковой. Цель работы - исследовать влияние удобрений на состав эфирного масла аянии кустарничковой. Фитохимические исследования растительного сырья аянии кустарничковой показали, что минеральные удобрения оказывают влияние на состав эфирного масла. Внесение калийных и фосфорных удобрений повышало содержание хамазулена, а содержание 1,8-цинеола снижалось. Прослеживается обратная корреляционная связь между содержанием 1,8-цинеола и хамазулена. Не выявлено существенного влияния азотных удобрений на содержание хамазулена и 1,8-цинеола. Внесение азотных удобрений снижало выход эфирного масла за счет увеличения вегетативной массы и уменьшения доли соцветий в общей массе растительного сырья. По результатам полевого опыта установлено, что возможно получение лекарственного сырья аянии кустарничковой в год посева, за счет увеличения густоты стояния стеблей.