Appearance of lower thermosphere and ionosphere F2 region dynamical coupling caused by tidal motions over Abastumani | ქვედა თერმოსფეროსა და იონოსფეროს F2 არის მიმოქცევითი მოძრაობებით გამოწვეული ზოგიერთი დინამიური კავშირები აბასთუმანთან | Выявление динамисческой связи между нижней термосферой и ионосферной F2 областями с помощью приливного движения над Абастумани

English. The presence of planetary scale motion characteristic variations in the Earth's upper atmosphere is shown in the intensities of the nightglow mesopause hydroxyl OH(8-3) band, the lower thermosphere oxygen green OI 557.7nm line and the ionosphere F2 region red OI 630.0 nm line, observed from Abastumani(41.75N, 42.82E). There is demonstrated the simultaneous observation for the mentioned intensities characterized by vertical propagation of 4-8 hour tidal motions, which are considered as the manifestation of the lower and upper atmosphere-ionosphere F2 layer dynamical coupling in the Caucasus region. It is shown that in the considered cases, for terdiurnal tidal motions, is possible to estimate the wavelength of the vertical propagation, which is equal to the distance between luminous layers (about 130-150 km) or its multiple values (65-75, 32-37 km). The profile of the electron content is necessary to reveal smaller wavelengths.

Georgian. ნაჩვენებია დედამიწის ზედა ატმოსფეროში პლანეტარული მასშტაბის მოძრაობებისათვის დამახასიათებელი ცვლილებების არსებობა აბასთუმნიდან (41.75N, 42.82E) დამზერილი მეზოპაუზის ჰიდროქსილის OH(8-3) ზოლის, ქვედა თერმოსფეროს მწვანე OI 557.7 ნმ ხაზის და იონოსფეროს F2 არის წითელი OI 630.0 ნმ ხაზის ღამის ცის ნათების ინტენსივობებში. დემონსტრირებულია მათ ინტენსივობებში 4-8 საათიანი მიმოქცევითი მოძრაობების ვერტიკალური გავრცელებისათვის დამახასიათებელი ერთდროული დაკვირვებები, რომლებიც განხილულია კავკასიის რეგიონში ქვედა და ზედა ატმოსფეროს კავშირების გამოვლინებად. ნაჩვენებია, რომ მსგავს შემთხვევებში შესაძლებელია შეფასდეს მიმოქცევითი მოძრაობების (8საათიანი პერიოდით) ვერტიკალური გავრცელების ტალღის სიგრძე, რომელიც დემონსტრირებულ შემთხვევაში მნათ ფენებს შორის მანძილის ტოლი (დაახლოებით 120-140 კმ) ან ჯერადია (60-70, 30-35 კმ-ია). უფრო მცირე ტალღის სიგრძეებისათვის ამ კავშირების გამოვლენა საჭიროებს ელექტრონების კონცენტრაციის პროფილს.

Russian. По наблюдениям из Абастумани (41.75N, 42.82E) интенсивности излучения собственного свечения ночного неба, в частности, полосы гидроксила ОH(8-3) из области мезопаузы, линий атомного кислорода OI 557.7 нм из нижней термосферы и OI 630. 0нм из ионосферной F2 области, выявлены характерные вариации движения планетарных масштабов в верхней атмосфере Земли. Продемонстрированы данные одновременных наблюдений указанных интенсивностей, с характерными приливными движениями и вертикальным распространением продолжительностью 4-8 часов, что рассматривается как проявление динамической связи между нижней и верхней атмосферой и ионосферой в Кавказском регионе. Показано, что в рассматриваемых случаях, для приливных движений (с периодом около 8 часов), возможно оценить длину волны вертикального распространения приливного движения, которая приблизительно равна расстоянию между слоями излучения (приблизительно 130-150 км) или их частным величинам (65-75, 32-37 км).