Transport rumowiska w rzekach. Część I: początek ruchu, graniczne naprężenia styczne

Polish. W artykule przedstawiono zagadnienia związane z ruchem rumowiska w rzekach, a szczególnie rumowiska wleczonego. Z uwagi na przeglądowy charakter i szeroki obszar poruszanych zagadnień artykuł podzielony został na dwie części. W części pierwszej przedstawiamy charakterystykę rumowiska i jego podział. Omawiamy również początek ruchu ziarna z uwagi na naprężenia przydenne i kryterium Shieldsa z uwzględnieniem ziaren o różnym kształcie i z rozmaitą ekspozycją na działanie siły poruszającej. Zwrócono uwagę na niejednoznaczność krzywej Shieldsa związaną m.in. z różnymi sposobami ruchu ziarna, ekspozycją, a także losowym charakterze przepływu. Dzięki takiemu podejściu zwiększono obszar stosowania tej krzywej. W pracy określono zakres naprężeń stanowiących granicę między ruchem a spoczynkiem, związanych ze zjawiskiem klinowania się drobnych ziaren między grubszymi frakcjami. Alternatywą do krzywych Shieldsa są krzywe obejmujące znaczny zakres liczby Reynoldsa (0,01&#-3912;10 000) i uwzględniające różne sposoby poruszania się ziaren, w tym saltację, toczenia się i poruszanie.

English. In this paper aspects of bed load movement in rivers are presented. Because of the its overview character and wide matter raised, the paper is divided in to two parts. In the first part the bed load characteristic and division are presented. The beginning of the grain movement in aspects of shear stress, the Shield’s criteria with different grain shape and diversified grains exhibition to moving force are presented. Authors give an attention to the Shield’s curve ambiguous connected with different grain movement, grain expose to moving force. Because of this approach the range of the Shield’s curve apply is larger. In this paper the ranges of stress as the limit of grain stability/movement taking into consideration of blocking small grains are presented.

Polish. początek ruchu rumowiska wleczonego, graniczne naprężenie styczne

English. beginning of bed load transport, critical shear stress

10

109-120

4