Pionierska chronologia świerka Picea abies (L.) H. Karst. z Tatr Polskich autorstwa Profesora Karola Ermicha we współczesnym ujęciu metodycznym

Polish. Pierwsza poprawna metodycznie chronologia szerokości słojów rocznych drzew w Tatrach i w Polsce została opracowana przez Profesora Karola Ermicha na podstawie 15 świerków z rejonu Smreczyńskiego Stawu w Dolinie Kościeliskiej. W roku 1951 pozyskał on krążki z drzew obalonych przez wiatr. Na podstawie pomiarów szerokości słojów wzdłuż 4 promieni na każdym krążku opracowana została chronologia obejmującą 94 lata (1855–1950). Celem pracy było zbadanie zależności przyrostu świerków od zmian aktywności Słońca, wyrażonych liczbami Wolfa. Zależność tę wyraża współczynnik procentowego podobieństwa %GL równy 64%. Określono także klimatyczne uwarunkowania przyrostu na grubość, w odniesieniu do temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych ze stacji meteorologicznej w Zakopanem dla okresu 1922–1950 [1]. Materiały sprzed 60 lat, które posłużyły do opracowania średniej chronologii słojów rocznych badanych świerków, w tym szczegółowe wyniki pomiarów szerokości przyrostów [2], wykorzystano w analizach dendrochronologicznych i dendroklimatycznych przeprowadzonych przy użyciu współczesnych metod badawczych. Uwzględniony w porównaniach dendroklimatycznych okres obejmuje średnie miesięczne temperatury powietrza i miesięczne sumy opadów w latach 1896–1950 (55 lat). Z przeprowadzonych analiz dendroklimatycznych wynika, że decydujący, negatywny wpływ na zmienność szerokości słojów rocznych świerków z rejonu Smreczyńskiego Stawu ma niska temperatura czerwca (r=0,43; p Ł 0,05), w mniejszym zaś stopniu temperatury innych miesięcy sezonu wegetacyjnego oraz opady (ryc. 6).

English. The first tree−ring widths chronology in Polish Tatra Mts. and in whole Poland was prepared by Professor Karol Ermich for 15 Norway spruces from the region of Smreczynski Lake in the Koscieliska Valley. For dendro− chronological analyses he used tree discs collected from spruces fallen by wind in 1951. On the basis of mea− surements conducted along 4 radii, he constructed mean ring chronology, spanning 96 years (1855–1950). The aim of his study was to estimate the influence of solar activity, expressed by Wolf’s sunspot numbers on spruce tree−ring widths. This connection is expressed by per− centage agreement two compared curves amounting 64%. The relationships between the radial growth of spruc− es and meteorological elements in Zakopane were ex− amined by comparing tree−ring widths chronology of spruce with air temperature and sum of precipitation, for the period 1922–1950. Tree−ring widths of spruce measured by Professor K. Ermich, sixty years ago, were used for dendrochro− nological and dendroclimatological analyses carried out using the modern methods. The relationship between radial increment of spruce and mean monthly tempera− ture and monthly sum of precipitation was determined for the period 1896–1950 (55 years). The results of anal− yses indicate, that the main meteorological factor for tree−ring formation of examined spruces is temperature of June (r=0,43; p Ł 0,05). The high air temperature of this month stimulates radial growth, while low tempera− ture reduces it. The influence of meteorological conditions of others months is less distinctive.

Polish. Prof. Ermich, dendrochronologia, świerk, Tatry

English. Professor Ermich, dendrochronology, Norway spruce, Picea abies, Tatra Mts.

3

45-51