بررسی ویژگی‌های کیفی پرتقال تامسون تولیدی استان گلستان | Evaluation of Quality Characteristics of Thomson Orange Produced in Golestan Province

Persian. سابقه و هدف: ضایعات محصولات باغبانی شامل ضایعات کمی و کیفی از تولید تا مصرف می‌باشد. سه عامل زمان برداشت، مدت انبارمانی و اقلیم، کیفیت میوه و در نتیجه میزان ضایعات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شاخص‌های گوناگونی جهت تعیین زمان برداشت مناسب مد نظر است. مهم‌ترین آنها در مورد پرتقال شاخص بلوغ (نسبت مواد جامد محلول کل به اسید قابل تیتراسیون)، مواد جامد محلول کل و میزان عصاره می‌باشد. مدت زمان انبارمانی پرتقال به شرایط تولید نظیر اقلیم، مدیریت باغ، زمان برداشت و شرایط انبارمانی بستگی دارد. به دلیل کمبود اطلاعات پایه و ضروری در رابطه با پرتقال تولید شده در استان گلستان، این تحقیق با هدف تعیین کیفیت میوه در زمان برداشت و پس از انبارمانی به مرحله اجرا درآمد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق با توجه به گستردگی باغات مرکبات و تنوع اقلیمی گلستان، استان به سه ناحیه غرب (کردکوی و بندرگز)، مرکز (علی آباد و گرگان) و شرق (آزادشهر) تقسیم و در هر ناحیه تعدادی باغ با مدیریت یکسان انتخاب شد. نمونه‌ها در هر باغ در دو زمان (هنگامی که کمتر از 10 درصد سطح میوه تغییر رنگ داده و هنگامی که بیش از 90 درصد سطح میوه تغییر رنگ داده) برداشت شد. سپس، نمونه‌های هر ناحیه در هر تاریخ برداشت با هم مخلوط و نهایتاً یک نمونه مرکب جهت انجام آزمایشات اخذ ‌گردید. نمونه‌ها در شرایط 6-4 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90-85 درصد انبار شد. ویژگی‌های کیفی میوه نظیر اسید قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول کل، شاخص بلوغ، pH، میزان اسید اسکوربیک، میزان قند کل، قندهای احیا کننده و ساکارز در زمان برداشت و پس از 2 و 4 ماه انبارداری با استفاده از روش‌های ذکر شده در استانداردرملی ایران به شماره‌های 2685 (تجدید نظر اول) و 2-14617 آزمون گردید. داده‌های آزمایش با استفاده از طرح آماری فاکتوریل 3×3×2 (دو سطح زمان برداشت، سه سطح ناحیه برداشت و سه سطح مدت انبارمانی زمان صفر، 2 و 4 ماه نگهداری) و در سه تکرار و نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که مکان برداشت تاثیر معنی‌دار بر ویژگی‌های اسید قابل تیتراسیون (01/0≥p)، مواد جامد محلول (01/0≥p) و شاخص بلوغ (05/0≥p) داشت، لیکن بر ویژگی‌های اسید آسکوربیک، میزان قند کل و احیا تاثیر معنی‌داری (01/0≥p) نداشت. زمان برداشت نیز بر اسید قابل تیتراسیون، شاخص بلوغ و اسید آسکوربیک تاثیرگذار بود (01/0≥p) لیکن بر ویژگی‌های مواد جامد محلول، قند کل و احیا تاثیری نداشت. مدت انبارمانی نیز بجز قند کل سایر ویژگی‌های کیفی میوه شامل اسید قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، شاخص بلوغ، اسید آسکوربیک و قند احیا را تحت تاثیر معنی‌دار خود (01/0≥p) قرار داد. نتایج نشان داد که اسید قابل تیتراسیون، اسید اسکوربیک، مواد جامد محلول کل، شاخص بلوغ، قند کل، قند احیاء و ساکارز به‌ترتیب در دامنه 67/1-76/0 گرم در 100 میلی‌لیتر، 16/40-04/11 میلی‌گرم در 100 گرم، 43/11-88/8 درجه بریکس، 34/13-34/6، 16/9-76/5 گرم در 100 گرم، 54/4-01/3 گرم در 100 گرم و 83/4-10/3 گرم در 100 گرم قرار داشت. نتیجه‌گیری: نمونه‌های ناحیه مرکز استان دارای بیشینه میزان عصاره و اسید کل و کمینه مقدار اسیدیته، مواد جامد محلول و شاخص بلوغ بودند. زمان برداشت دوم نیز موجب کاهش اسید کل و افزایش شاخص بلوغ گردید. انبارمانی نیز میزان عصاره، اسیدیته، اسید اسکوربیک، مواد جامد محلول، شاخص بلوغ و قند احیا را افزایش و میزان اسید کل و ساکارز را کاهش (01/0≥p) داد. بر اساس نتایج حاصله می‌توان بیان نمود نمونه‌های ناحیه مرکز در مقایسه با دو مکان دیگر باید دیرتر برداشت شوند تا کیفیت مطلوب‌تری داشته باشند. انبارمانی گرچه منجر به تغییراتی در تعدادی از صفات بررسی شده داشت لیکن می‌توان بیان نمود که میوه‌های باغات استان گلستان پتانسیل انبارمانی به مدت چهارماه را دارا هستند.

English. Background and objectives: The losses of horticultural products encompass both quantitative and qualitative losses from production to consumption. Three factors—harvesting time, storage, and climate—impact fruit quality and, consequently, lead to losses. Various indices are utilized to determine the proper harvesting time, with the most important ones for oranges being the maturity index (TSS/TA), total soluble solids (TSS), and extract content. Considering the weather conditions in each area, all these indices should be determined when the fruit is ripe. Additionally, fruit storage is contingent on production conditions such as climate, orchard management, harvesting time, and storage conditions. Due to the lack of necessary information about oranges produced in Golestan province, this research was conducted to determine fruit quality at harvesting time as well as after storage.Materials and methods: In this study, considering the extent of citrus orchards and climatic diversity in Golestan province, the province was divided into three areas (west, Kordkoy and Bandarqs), center (Aliabad and Gorgan) and east (Azadshahr)..In each area some orchards with similar management were selected. Fruits were harvested from a number of trees in each orchard at two times (first half of the harvesting season, when less than 10% of the fruit surface discolored and the bottom half, when more than 90% of the fruit surface discolored). Then, samples from each area were mixed at each harvesting date and finally a mixed sample was obtained. Fruits were stored at 4-6 °C and 85-90% relative humidity. Characteristics related to fruit quality, such as titratable acidity (TA), total soluble solids (TSS), Maturity Index (TSS/TA), acidity, ascorbic acid, total sugar, reducing sugar and sucrose according to the method described by the Iran National Standards Organization (No 2685 and 14617-2) at harvesting time, after two and four months of storage Was examined. Data were analyzed by using factorial statistical design.Results: The results showed that harvesting location had significant effect (p≥0.01) on TA and TSS as well as maturity index (p≥0.05) but had no significant effect (p≥0.01) on ascorbic acid, total and reducing sugar content. Harvesting time also affected TA, maturity index and ascorbic acid (p≥0.01) but had no effect on TSS, total and reducing sugar. Storage period affected qualitative characteristics of fruits included TA, TSS, maturity index, ascorbic acid and reducing sugar, except total sugar. The results showed that TA, ascorbic acid, TSS, maturity index, total sugar, reducing sugar and sucrose were in the range of 0.76-1.76 gram in100 mL juice, 11.4-40.16 milligram in100 gram juice, 8.88- 11.43 Brix, 6.34-13.34, 5.76-9.16 gram in100 gram juice, 3.01- 4.54 gram in 100 gram juice and 3.10-4.83 gram in100 gram juice, respectively.Conclusion: The fruits of the center of province had the highest amount of extract, total acid and lowest acidity, soluble solids and maturity index. The second harvesting time also reducing total acid and increased maturity index. The storage duration also increased the amount of extract, acidity, ascorbic acid, total soluble solids, maturity index and reducing sugar and decreased total acid and sucrose. Based on the results, it can be stated that samples from the center area should be picked up later than the other two sites to achieve better quality. Although storage duration had led to changes in some of the characteristics investigated, it can be stated that the fruit of the Golestan orchards had the potential of storage for four months.