اثر تنش کم‌آبیاری و محلول‌پاشی با اسید آسکوربیک و اسید جاسمونیک بر برخی از متابولیت‌های ثانویه، عملکرد دانه و روغن ژنوتیپ‌های گلرنگ

به‌منظور بررسی تیمارهای کم‌آبیاری و محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک بر میزان فنول کل، میزان فلاونوئید کل، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، عملکرد دانه و عملکرد روغن ژنوتیپ‌‎های گلرنگ، آزمایشی به‌صورت طرح کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در بهار 1396 انجام شد. در این آزمایش سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گلرنگ) به‌عنوان فاکتور اصلی و سه ژنوتیپ گلرنگ (محلی اصفهان، فرامان و سینا) به‌عنوان فاکتور فرعی و محلول‌پاشی با سه سطح شامل (شاهد، محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک با غلظت 5/0 میلی‌مولار و محلول‌پاشی با اسید آسکوربیک با غلظت 20 میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور فرعی فرعی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که اثرهای اصلی تیمار کم‌آبیاری، ژنوتیپ و محلول‌پاشی بر تمامی صفات مورد بررسی در این پژوهش معنی‌دار شد. به‌طوری‌که بیشترین عملکرد دانه (1687 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (462 کیلوگرم در هکتار) مربوط به ژنوتیپ سینا و کمترین عملکرد دانه (1341 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (332 کیلوگرم در هکتار) مربوط به ژنوتیپ محلی اصفهان شد. نتایج نشان داد محلول‌پاشی با اسید آسکوربیک میزان عملکرد دانه و روغن به‌ترتیب 9/5 و 53/11درصد در مقایسه با تیمار بدون محلول‌پاشی افزایش یافت. مقدار فنیل آلانین آمونیالیاز در ژنوتیپ سینا و تیمار آبیاری 50 درصد نیاز آبیاری 18/26 درصد در مقایسه با تیمار 100 درصد نیاز آبیاری گلرنگ و ژنوتیپ محلی اصفهان افزایش یافت. همچنین میزان فنول و فلاونوئید کل در ژنوتیپ سینا و تیمار 50 درصد نیاز آبیاری به‌ترتیب 35/50 درصد و 23/40 درصد در مقایسه با ژنوتیپ محلی اصفهان و تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبیاری گلرنگ افزایش یافت. مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد مقدار فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فنول و فلاونوئید کل در اثر برهمکنش محلول‌پاشی با اسید آسکوربیک و تیمار 50 درصد نیاز آبیاری گلرنگ 91/10 درصد، 39/44 و 32/55 درصد در مقایسه با تیمار بدون محلول‌پاشی و تیمار 100 درصد نیاز آبیاری گلرنگ افزایش یافت. نتایج نشان داد که می‌توان با انتخاب ژنوتیپ و ترکیبات مناسب عملکرد دانه و روغن و اثرات دارویی گیاه گلرنگ را افزایش داد.