Sesquiterpene lactones – occurrence and biological properties. A review | Laktony seskwiterpenowe – występowanie i właściwości biologiczne Praca przeglądowa

English. Sesquiterpene lactones are secondary metabolites commonly found in higher plants as well as mosses, lichens, and fungi. Currently, over 5000 of such compounds have been identified with a majority isolated from Asteraceae plants. They are characterised by different chemical structures associated with the presence of various carbon pathways and functional groups, which exert an impact on their pharmacological activity. These colourless substances are soluble in fats, alcohols, or water. They are often bitter ingredients regarded as bitter compounds. They are accumulated mainly in leaves, flower parts and seeds; less frequently, they are present in roots. Sesquiterpene lactones exhibit multidirectional biological activity: some of them have anticancer, anti-inflammatory, antidiabetic, analgesic, antiparasitic, antifungal, and bacteriostatic effects. Therefore, high hopes are placed on the medical and pharmaceutical use of these substances. Lactone compounds are also regarded as a potential source of new active substances used in agriculture to combat plant pathogens

Polish. Laktony seskwiterpenowe są metabolitami wtórnymi występującymi powszechnie w roślinach wyższych, a także w mchach, porostach i grzybach. Obecnie znanych jest ponad 5000 tego typu związków, z czego większość wyizolowano z roślin należących do rodziny Asteraceae. Cechą charakterystyczną omawianej grupy jest zróżnicowanie struktury chemicznej, wynikające z obecności różnych typów szlaków węglowych oraz grup funkcyjnych, które modyfikują działanie farmakologiczne. Ze względu na właściwości fizyczne laktony półtoraterpenowe są substancjami bezbarwnymi, rozpuszczalnymi w tłuszczach, alkoholach lub wodzie, opisywanymi jako substancje gorzkie lub związki goryczowe. Gromadzone są głównie w liściach, częściach flowerów i nasionach, rzadziej zaś w korzeniach. Laktony seskwiterpenowe wykazują wielokierunkową aktywność biologiczną, wśród nich są związki o działaniu przeciwnowotworowym, przeciwzapalnym, przeciwcukrzycowym, przeciwbólowym, przeciwpasożytniczym, przeciwgrzybiczym i bakteriostatycznym. Z tego względu szczególnie duże nadzieje podkładane są w medycznym i farmaceutycznym zastosowaniu tych substancji. Związki laktonowe postrzegane są także jako potencjalne źródło nowych substancji czynnych wykorzystywanych w rolnictwie, stosowanych do zwalczania patogenów roślin.