Физиолого-биохимические особенности действия брассиностероидов на рост растений в условиях стресса: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата биологических наук по специальности 03.01.05 – физиология и биохимия растений | Physiological and biochemical features of the effect of brassinosteroids on plant growth under stress conditions: author's abstract of dissertation for the degree of Ph.D. in Biological Sciences in specialty 03.01.05 – plant physiology and biochemistry | Фізіёлага-біяхімічныя асаблівасці дзеяння брасінастэроідаў на рост раслін ва ўмовах стрэсу: аўтарэферат дысертацыі на суісканне вучонай ступені кандыдата біялагічных навук па спецыяльнасці 03.01.05 – фізіялогія і біяхімія раслін

Russian. Цель работы – изучить физиологические эффекты малых доз брассиностероидов и ряда гербицидов, а также их композиций на растительные организмы; выявить зависимость доза-эффект в действии брассиностероидов и брассиностероид-гербицидных смесей на рост корневой системы проростков, урожайность и качество продукции льна-долгунца. Методы исследования: рулонный метод выращивания растений, биометрические, спектрофотометрия, световая микроскопия, ВЭЖХ, полевые, приборный анализ качества льноволокна. Установлено существование узких диапазонов активности БС, в которых они способны усиливать или ослаблять гербицидное действие глифосата на растения в зависимости от их видовой принадлежности. Показано, что диапазоны активности, проявляющиеся на фоне химического стресса, практически совпадают по культурам и сортам для каждого из брассиностероидов. Снижение накопления шикиматов в проростках льна-долгунца (Linum usitatissimum) и повышение их накопления у ярового ячменя (Hordeum Vulgare) при внесении ЭБЛ в смесь с глифосатом свидетельствует о том, что действие обоих агентов осуществляется посредством влияния на активность ключевого фермента (5-енолпирувил-шикимат-3-фосфатсинтазы) шикиматного пути биосинтеза ароматических соединений. Особенности регуляции биохимических процессов в клетке могут быть связаны с выполнением брассиностероидами роли структурных компонентов клеточной мембраны и их влиянием на динамику ее состояний. Полученные данные могут использоваться при биотестировании активности природных и синтетических растительных стероидов; применение брассиностероид-пестицидной композиции ГФ + α-НУК + ЭБЛ (6 г/га + 100 г/га + 30 мг/га) на растениях льна-долгунца можно рекомендовать как прием для повышения качества льноволокна и в семеноводстве. Область применения: физиология и биохимия растений, химия стероидов, промышленное льноводство.

English. The purpose of the research – to study the physiological effects of small doses of brassinosteroids and a number of herbicides, as well as their compositions, on plant organisms; to reveal the dose-effect relationship in the action of brassinosteroids and brassinosteroid-herbicide mixtures on the seedlings root system growth, the yield and quality of fiber flax. Methods: roll method of growing plants, biometric methods, spectrophotometry, light microscopy, HPLC, field methods, instrumental analysis of flax fiber quality. The existence of narrow ranges of BS activity, in which they are able to increase or reduce the herbicidal effect of glyphosate on plants, depending on their species, was established. It was noted that the ranges of activity, appearing on the background of chemical stress, practically coincide in cultures and varieties for each of the brassinosteroids. A decrease in the accumulation of shikimates in fiber flax (Linum usitatissimum) seedlings and an increase in their accumulation in spring barley (Hordeum Vulgare), when EBL is added to a mixture with glyphosate, indicates that the action of both agents is carried out by influencing the activity of a key enzyme (EPSP synthase) of shikimate pathway of biosynthesis of aromatic compounds. The assumption is substantiated that the peculiarities of the regulation of biochemical processes in the cell may be related to the fact that brassinosteroids play the role of structural components of the cell membrane and affect the dynamics of its states. The data obtained can be used in biotesting the activity of natural and synthetic plant steroids; the use of the brassinosteroid-pesticidal composition GPh + α-NAA + EBL (6 g/ha + 100 g/ha + 30 mg/ha) on fiber flax plants can be recommended as a technique to improve the quality of flax fiber and in seed production. The field of application: physiology and biochemistry of plants, chemistry of steroids, industrial flax growing.

Belarusian. Мэта працы – вывучэнне фізіялагічных эфектаў малых доз брасінастэроідаў і шэрагу гербіцыдаў, а таксама іх кампазіцый на раслінныя арганізмы; выявіць залежнасць доза-эфекту дзеянні брасінастэроідаў і брасінастэроід-гербіцыдных сумесяў на рост каранёвай сістэмы праросткаў, ўраджайнасць і якасць прадукцыі ільну-даўгунцу. Метады даследавання: рулонны метад вырошчвання раслін, біяметрычныя, спектрафотаметрыя, светлавая мікраскапія, ВЭВХ, палявыя, прыборны аналіз якасці ільновалакна. Ўстаноўлена існаванне вузкіх дыяпазонаў актыўнасці БС, у якіх яны здольныя ўзмацняць або аслабляць гербіцыднае дзеянне гліфасату на расліны ў залежнасці ад іх відавай прыналежнасці. Адзначана, што дыяпазоны актыўнасці, якія праяўляюцца на фоне хімічнага стрэсу, практычна супадаюць па культурах і гатунках для кожнага з брасінастэроідаў. Зніжэнне назапашвання шыкіматаў у праростках ільну-даўгунцу (Linum usitatissimum) і павышэнне іх назапашвання ў яравога ячменю (Hordeum Vulgare) пры унясенні ЭБЛ у сумесь з гліфасатам сведчыць аб тым, што дзеянне абодвух агентаў ажыццяўляецца з дапамогай уплыву на актыўнасць ключавога фермента (5-енолпірувил-шыкімат-3-фасфат-сінтазы) шыкіматнага шляху біясінтэзу араматычных злучэнняў. Асаблівасці рэгуляцыі біяхімічных працэсаў у клетцы могуць быць звязаны з выкананнем брасінастэроідамі ролі структурных кампанентаў клеткавай мембраны і іх уплывам на дынаміку яе станаў. Атрыманыя дадзеныя могуць выкарыстоўвацца пры біятэставанні актыўнасці прыродных і сінтэтычных раслінных стэроідаў; прымяненне брасінастэроід-пестыцыднай кампазіцыі ГФ + α-НУК + ЭБЛ (6 г/га + 100 г/га + 30 мг/га на раслінах ільну-даўгунцу можна рэкамендаваць як прыём для павышэння якасці ільновалакна і ў насенняводстве. Галiна выкарыстання: фізіялогія і біяхімія раслін, хімія стэроідаў, прамысловае ільнаводства.