ANALYSIS OF THE EFFECT OF HYDROGEL ON WHEAT YIELD IN THE ARID REGIONS OF SOUTH KAZAKHSTAN | ГИДРОГЕЛЬДІҢ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚҰРҒАҚ АЙМАҚТАРЫНДАҒЫ БИДАЙ ӨНІМДІЛІГІНЕ ӘСЕРІН ТАЛДАУ | АНАЛИЗ ВЛИЯНИЕ ГИДРОГЕЛЯ НА УРОЖАЙНОСТЬ ПШЕНИЦЫ В ЗАСУШЛИВЫХ РАЙОНАХ ЮЖНОГО-КАЗАХСТАНА

English. This article analyzes the influence of various norms of the hydrogel mixture on the efficiency of using water resources and increasing the yield of winter wheat. The research was conducted in the conditions of the Aytubai field farm in the Kazygurt district of the Turkestan region. During the experiment, climatic conditions were assessed based on data from weather stations in the region from January to July 2024. In the study area, the total precipitation was 412.7 mm, the total air temperature reached 1020C, and the soil moisture level was 23.86%. Despite the fact that the annual precipitation corresponded to long-term data, in June and July, during the active growth of winter wheat, there was a shortage of moisture due to the lack of rains. Studies have shown that the option without the addition of hydrogel is significantly inferior to all options with its presence. In the third variant, 25 kg/ha of a hydrogel mixture was used. The moisture content in the upper soil layer (0-10 cm) was 9.7%, and in the 10-20 cm layer it was 18.5%. For the control variant, these values were 9.5% and 15.9%, respectively. With the addition of 35 kg/ha of hydrogel, the humidity in the upper layer reached 11.6%, and in the lower layer – 19.5%. This indicates a higher saturation of the soil with moisture.

Kazakh. Бұл мақалада гидрогель қоспасының әртүрлі нормаларының су ресурстарын пайдалану тиімділігіне және күздік бидайдың өнімділігін арттыруға әсері талданады. Зерттеулер Түркістан облысы Қазығұрт ауданындағы «Айтубай» егістік шаруашылығында жүргізілді. Тәжірибе 2024 жылдың қаңтарынан шілдесіне дейін аймақтың метеостанцияларының деректері негізінде климаттық жағдайларды бағалады. Зерттелетін учаскеде жауын-шашынның жалпы мөлшері 412,7 мм, ауа температурасының жалпы сомасы 1020С-қа жетті, ал топырақтың ылғалдылығы 23,86% құрады. Жауын-шашынның жылдық мөлшері көпжылдық мәліметтерге сәйкес келгеніне қарамастан, маусым мен шілдеде күздік бидайдың белсенді өсуі кезінде жаңбырдың болмауына байланысты ылғал тапшылығы байқалды. Зерттеулер гидрогельді қоспай-ақ, оның қатысуымен барлық нұсқалардан едәуір төмен екенін көрсетті. Үшінші нұсқада 25 кг/га гидрогель қоспасы қолданылды. Топырақтың жоғарғы қабатында (0-10 см) ылғалдылық 9,7%, ал 10-20 см қабатта 18,5% болды. Бақылау нұсқасы үшін бұл мәндер сәйкесінше 9,5% және 15,9% болды. Жоғарғы қабатта 35 кг/га гидрогель қосылған кезде ылғалдылық 11,6%, ал төменгі қабатта 19,5% жетті. Бұл топырақтың ылғалмен жоғары қанықтылығын көрсетеді. Сондай-ақ, 35 кг/га гидрогельді қолдану топырақтағы қоректік заттардың деңгейін жоғарылататыны анықталды. Гидрогель тыңайтқыштардан немесе табиғи көздерден азот, фосфор және калий сияқты суда еріген қоректік заттарды сіңіру және ұстау арқылы резервуар ретінде әрекет етеді. Топырақ құрғаған сайын гидрогель бұл элементтерді біртіндеп топыраққа қайта шығарады, бұл оларды өсімдіктерге ұзақ уақыт бойы қол жетімді етеді. Бұл жуу және булану арқылы қоректік заттардың жоғалуын азайтады. 1000 бидай тұқымының Салмағы 48 граммды құрады, ал өнімділігі гектарына 36,1 центнерге жетіп, өнімділігін 10,1 ц/га арттырды.Түркістан облысы Қазығұрт ауданы жағдайында 35 кг/га енгізу ұсынылады. осылайша, гидрогель дозасын дұрыс таңдау климаттың өзгеруі жағдайында табысты ауыл шаруашылығы үшін өте маңызды болуы мүмкін.

Russian. В данной статье анализируется влияние различных норм гидрогелевой смеси на эффективность использования водных ресурсов и повышение урожайности озимой пшеницы. Исследования были проведены в условиях полевого хозяйства «Айтубай» в Казыгуртском районе Туркестанской области. В ходе эксперимента оценивались климатические условия на основе данных метеостанций региона с января по июль 2024 года. На исследуемом участке общая сумма осадков составила 412,7 мм, общая сумма температуры воздуха достигла 1020С, а уровень влажности почвы составлял 23,86 %. Несмотря на то что, годовой объем осадков соответствовал многолетним данным, в июне и июле, во время активного роста озимой пшеницы, наблюдался дефицит влаги из-за отсутствия дождей. Исследования показали, что вариант без добавления гидрогеля значительно уступает всем вариантам с его присутствием. В третьем варианте было использовано 25 кг/га смеси гидрогеля. В верхнем слое почвы (0-10 см) влажность составила 9,7%, а в слое 10-20 см – 18,5%. Для контрольного варианта эти значения были 9,5% и 15,9% соответственно. При добавлении 35 кг/га гидрогеля в верхнем слое влажность достигла 11,6%, а в нижнем – 19,5%. Это указывает на более высокую насыщенность почвы влагой. Также было выяснено, что использование 35 кг/га гидрогеля повышает уровень доступных питательных элементов в почве. Гидрогель действует как резервуар, поглощая и удерживая растворенные в воде питательные элементы, такие как азот, фосфор и калий, из удобрений или естественных источников. По мере высыхания почвы гидрогель постепенно высвобождает эти элементы обратно в почву, делая их доступными для растений в течение более длительного периода времени. Это снижает потери питательных веществ из-за вымывания и испарения. Масса 1000 семян пшеницы составила 48 грамм, а урожайность достигла 36,1 центнера с гектара, увеличив урожай на 10,1 ц/га. В условиях Казыгуртского района Туркестанской области рекомендуется вносить 35 кг/га. Таким образом, правильный выбор дозировки гидрогеля может стать критически важным для успешного сельского хозяйства в условиях изменения климата.