Ülkemizde nohut hem yaş hem de kuru olarak farklı süreçlerden geçerek tüketilmektedir. Tüketimde tercihen iri taneli nohutlar tercih edilirken 6 mm elek altı genellikle tercih edilmemektedir. Deneme, 2018 ve 2019 yılı vejetasyon süresince Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi, merkez deneme arazilerinde, kimyevi ve organik kökenli gübre girdisi kullanılmadan tesadüf bloklar deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede ülkemizde 1991-2013 yılları arasında tescil edilmiş 27 adet nohut çeşidi kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırmada Kayseri ekolojik koşullarında herhangi bir gübre girdisi olmadan elde edilen 27 adet nohut tanelerinin 9 mm, 8 mm, 7 mm ve 6 mm elek üstü ile 6mm elek altı değerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak her iki yılda da çeşitlerin ortalama değerleri yönünden 8 mm elek üstü değer birinci yıl %41,21 ikinci yıl %35,41 en yüksek olurken, ikinci olarak 7 mm elek üstü değerleri olmuştur.

Çalışma, bazı nohut çeşitlerine (Aydın 92, Azkan ve Gökçe) organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının verim ve verim öğeleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla Dinar/Afyonkarahisar' da 2011 yılında yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme düzenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal, bakla ve tane sayısı, bitki tane ağırlığı, biomas verimi, tane verimi, hasat indeksi, 100 tane ağırlığı ve protein oranı özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, bitki boyu 38,87-44,23 cm, ilk meyvenin yüksekliği 17,37-21,43 cm, bitki dal sayısı 2,70-3,53 adet, bitkide bakla sayısı 30,37-50,37 adet, bitkide tane sayısı 29,43-48,47 adet, bitki tane verimi 10,50-18,30 g, bitki ağırlığı 20,87-42,50 g, yüz tane ağırlığı 34,67-40,43 g, tane verimi 128,1-188,6 kg/da, hasat indeksi %32,10-53,08 ve protein oranı %22,67-25,67 arasında değişim göstermiştir. Sonuç olarak organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının nohut çeşitleri üzerindeki etkisi verim özellikleri yönünden önemli olmuştur. Tüm çeşitler içerisinde Gökçe çeşidi ve uygulamalar içerisinde ahır gübresi, kimyasal gübreleme ve gül posası ön plana çıkmaktadır.

Çalışma, bazı nohut çeşitlerine (Aydın 92, Azkan ve Gökçe) organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının verim ve verim öğeleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla Dinar/Afyonkarahisar' da 2011 yılında yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme düzenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal, bakla ve tane sayısı, bitki tane ağırlığı, biomas verimi, tane verimi, hasat indeksi, 100 tane ağırlığı ve protein oranı özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, bitki boyu 38,87-44,23 cm, ilk meyvenin yüksekliği 17,37-21,43 cm, bitki dal sayısı 2,70-3,53 adet, bitkide bakla sayısı 30,37-50,37 adet, bitkide tane sayısı 29,43-48,47 adet, bitki tane verimi 10,50-18,30 g, bitki ağırlığı 20,87-42,50 g, yüz tane ağırlığı 34,67-40,43 g, tane verimi 128,1-188,6 kg/da, hasat indeksi %32,10-53,08 ve protein oranı %22,67-25,67 arasında değişim göstermiştir. Sonuç olarak organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının nohut çeşitleri üzerindeki etkisi verim özellikleri yönünden önemli olmuştur. Tüm çeşitler içerisinde Gökçe çeşidi ve uygulamalar içerisinde ahır gübresi, kimyasal gübreleme ve gül posası ön plana çıkmaktadır.

In Turkey, Chickpea is in the first rank in pulses and it is followed by lentil, bean and faba bean respectively. In the world, Turkey is one of the most important producer and exporting countries especially for chickpea and lentil. In recent years, Turkey’s chickpea and lentil production are in downvard trend. Our country has diverse ecological regions for growing many pulses species. Our production potential of pulses must be evaluated and a great importance must be given to the production of cultivars with high yield potential, quality and standart bigness seed. On the other hand, in Turkey, winter chickpea production in coastal region and winter lentil production in central Anatolion region must be widened. Pulses production must be done by using proper growing techniques. Sowing and harvesting should be done by machine. At the same time good war should be made against disease and insect for increasing yield potential of pulses. So, in Turkey, pulses plantation can be increased much more than nowdays.

Geleneksel atıştırmalıklarımızdan biri olan leblebi yüksek besleyicilik özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Leblebi üretiminde yan ürün olarak kırık leblebi ve leblebi tozu açığa çıkmaktadır. Ticari değeri düşük olan bu yan ürünlerin alternatif gıdalarda kullanılması katma değerini yükseltecektir. Bu çalışmada, leblebi tozu/unu beş farklı oranda (%0, 10, 20, 30 ve 50) glütensiz un ile ikame edilmiş ve elde edilen karışımlardan glütensiz bisküvi üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen bisküvilerin fiziksel (çap, yükseklik, yayılma oranı, renk vb), kimyasal (protein, yağ, kül vb), fonksiyonel (toplam fenolik madde, toplam antioksidan kapasite), tekstürel ve duyusal özellikleri tespit edilmiştir. Ayrıca örneklerin duyusal analiz sonuçları çoklu karar verme yöntemi (TOPSIS) ile de değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda glütensiz una leblebi tozu/unu ilave edilmesi örneklerin protein, kül, toplam fenolik madde ve antioksidan kapasite değerlerini yükseltmiştir. Bisküvi örneklerinin kabarma dereceleri düşmüş, yayılma dereceleri ise artış göstermiştir. Ayrıca leblebi tozu/unu ilavesi örnekleri daha sert bir yapıya dönüştürmüş, %30 ve üzerinde leblebi tozu/unu ilave edilen örneklerin fiziksel özelliklerinin olumsuz etkilendiği belirlenmiştir. Yapılan duyusal değerlendirme de %20 leblebi tozu/unu ilaveli örneklerin kontrol örneğine en yakın genel beğeni puanı aldığı, çoklu karar verme yöntemi (TOPSIS) ile değerlendirilen duyusal analiz verilerinin de benzer sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Bu çalışma protein ve fonksiyonel bileşenlerce zengin glütensiz bisküvi üretiminde leblebi tozu/ununun alternatif ürün olarak kullanılabileceği göstermektedir.

Yield performances differ according to the environment in which the plants are grown. In order to determine the chickpea cultivars suitable for Kahramanmaraş province, 17 different chickpea cultivars were tried during the growing seasons of 2018-2019 and 2019-2020. Among the characteristics examined in the study, flowering times, pod bind times, first branch height to years, varieties and years variety interactions were significant as statistical. There were statistically significant differences in terms of plant height, years and year × variety interaction. The number of pods, pod length, pod width created statistically significant differences in terms of years and cultivars. The differences among the cultivars in terms of grain yield were found as statistically significant. It was determined that the effects of years, cultivars and year-variety interactions on the first pod height, number of branches, and pod diameter did not have a statistically significant. At the end of the two-year study, it was concluded that Seckin, Arda, Hasanbey, Çagatay, Azkan, Ubet, Damla 89 and Aslanbey chickpea cultivars can be recommended due to the over grain yield of 300 (345-301) kg from per decare in Kahramanmaras conditions.

Yield performances differ according to the environment in which the plants are grown. In order to determine the chickpea cultivars suitable for Kahramanmaraş province, 17 different chickpea cultivars were tried during the growing seasons of 2018-2019 and 2019-2020. Among the characteristics examined in the study, flowering times, pod bind times, first branch height to years, varieties and years variety interactions were significant as statistical. There were statistically significant differences in terms of plant height, years and year × variety interaction. The number of pods, pod length, pod width created statistically significant differences in terms of years and cultivars. The differences among the cultivars in terms of grain yield were found as statistically significant. It was determined that the effects of years, cultivars and year-variety interactions on the first pod height, number of branches, and pod diameter did not have a statistically significant. At the end of the two-year study, it was concluded that Seckin, Arda, Hasanbey, Çagatay, Azkan, Ubet, Damla 89 and Aslanbey chickpea cultivars can be recommended due to the over grain yield of 300 (345-301) kg from per decare in Kahramanmaras conditions.