Lamiaceae familyasına ait adaçayı ve dağ çayı Türkiye’de ticari öneme sahip tıbbi ve aromatik bitkilerdir. Bu çalışmada, tuzlu koşullarda farklı selenyum dozlarının, adaçayı (Salvia officinalis L.) ve dağ çayı (Sideritis sp.)’nın morfolojik özellikleri üzerine etkilerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Tuzsuz (0) ve tuzlu (250 mM NaCI/l) ortamda ve dört farklı selenyum dozu (5, 10, 20, 40 mg/l) uygulanmıştır. Deneme bölünmüş parseller deneme deseninde üç tekrarlı olarak Tarla Bitkileri bölümü iklim odasında yürütülmüştür. İncelenen özellikler değerlendirildiğinde; adaçayında bitki boyu 15,56-23,85 cm, dal sayısı 10,50-12,78 adet/bitki, yaprak sayısı 52,78-92,00 adet/bitki, yaş yaprak ağırlığı 2,48-7,51 g/bitki, kuru yaprak ağırlığı 0,48-3,32 g/bitki, yaş kök ağırlığı 1,52-7,16 g/bitki, kuru kök ağırlığı 0,19-1,24 g/bitki, kök uzunluğu 26,18-36,07 cm, yaş gövde ağırlığı 1,13-7,15 g/bitki ve kuru gövde ağırlığı ise 0,13-0,38 g/bitki arasında değişmiştir. Dağ çayında ise bitki boyu 3,26-5,93 cm, dal sayısı 2,50-6,33 adet/bitki, yaprak sayısı 28,22-91,14 adet/bitki, yaş yaprak ve kuru yaprak ağırlıkları 2,42-11,03 ve 0,45-1,91 g/bitki, yaş ve kuru kök ağırlıkları 0,71-3,97 ve 0,18-0,74 g/bitki, kök uzunluğu 14,78-33,26 cm, yaş ve kuru gövde ağırlıkları ise 0,29-2,28 ve 0,12-0,41 g/bitki olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, tuzlu koşullarda 5 mg/l selenyum uygulaması ile her iki bitkide de yaş yaprak ağırlıkları bakımından yüksek değerlere ulaşılmıştır. Bununla birlikte adaçayında kuru yaprak ağırlığı ile dağ çayında yaş kök ve yaş gövde ağırlıkları üzerine tuzlu koşullarda selenyum uygulamalarının olumlu etkilerinin olduğu saptanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda ise her iki bitkide de incelenen özellikler bakımından özellikle dağ çayında kuru yaprak ağırlığı ile diğer özellikler arasında olumlu korelasyonlar bulunmuştur.

Bu çalışmada kerevit (Astacus leptodactylus Eschscholtz) yemine farklı oranlarda katılan selenyumun hepatopankreas ve gonad dokularında paraoksonaz (PON) ve arilesteraz (ARE) enzim aktivitelerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada, toplam selenyum düzeyi 0,3, 0,6, 0,9 ve 1,2 mg/kg yem olan sırasıyla; Kontrol (K), Deneme 1 (D1), Deneme 2 (D2) ve Deneme 3 (D3) yemleri oluşturulmuştur. Araştırma yemlerinin ham protein ve toplam enerji düzeyleri eşitlenmiştir. Çalışmada ebatları 2,0 × 2,0 × 1,0 m olan 12 adet havuz kullanılmıştır. Her bir havuza 75 dişi-25 erkek olacak şekilde toplam 1200 adet kerevit stoklanmıştır. Üç tekrarlı olarak yürütülen çalışmada kerevitler günde 2 öğün olmak üzere 9 ay süreyle yemlenmiştir. Kerevitlerden aylık olarak alınan doku örneklerinde PON ve ARE enzim aktiviteleri tespit edilmiştir. Deneme süresince hepatopankreas ve gonad dokularındaki PON ve ARE enzim aktivitelerinde istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Kerevitlerin dokularında üreme sezonu ve kuluçka süresi boyunca PON ve ARE enzim aktivitelerinin arttığı belirlenmiştir. Bu artışın kontrol grubuna kıyasla D1, D2 ve D3 gruplarında istatistiksel olarak farklı olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, selenyumun A. leptodactylus’un çiftleşme dönemi, yumurtlama dönemi ve kuluçka süresi boyunca PON ve ARE enzim aktivitelerini olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

In this study, selenium levels of P.citrinopileatus added different rates of red pepper waste to compost as a source of selenium were determined. For this purpose, six different compost groups were prepared and inoculated with P.citrinopileatus mycelia. Selenium levels of harvested mushrooms were analysed. In conclusion, 0.338 µg/g selenium were determined in one gram dry mushroom that red pepper waste added to compost at 5%. Mycelia growth and selenium accumulation were negatively affected by higher rates of red pepper waste.

In this study, selenium levels of P.citrinopileatus added different rates of red pepper waste to compost as a source of selenium were determined. For this purpose, six different compost groups were prepared and inoculated with P.citrinopileatus mycelia. Selenium levels of harvested mushrooms were analysed. In conclusion, 0.338 µg/g selenium were determined in one gram dry mushroom that red pepper waste added to compost at 5%. Mycelia growth and selenium accumulation were negatively affected by higher rates of red pepper waste.