PL: Ocena potencjalnego zagrożenia zanieczyszczenia wód powierzchniowych azotanami pochodzenia rolniczego w zlewni Czerwonej Wody | EN: Assessment of the potential risk of pollution of surface waters with nitrates of agricultural origin in the Czerwona Woda catchment

abstractPL: W niniejszej pracy została przeprowadzona analiza sześciu dopływów rzeki Czerwonej Wody (przepływających przez różne siedliska) w okresie listopad-grudzień oraz marzec-maj pod kątem stężenia różnych form azotu, fosforu oraz innych wskaźników określających stan wody, a także porównanie tychże wyników do badań przeprowadzonych na cieku głównym (Czerwona Woda) przez WIOŚ w 2018 roku. Wyniki badań pokazały jednoznacznie, że stężenia poszczególnych form zanieczyszczeń są ściśle powiązane z formą użytkowania terenu, porą roku i warunkami atmosferycznymi. Zdecydowanie wyższe stężenia azotanów można zaobserwować w dopływach znajdujących się pomiędzy gruntami ornymi (wpływ nawożenia), a niższe w dopływach leśnych, gdzie nie występuje ten problem. Najwyższe średnie stężenie azotu azotanowego podczas okresu badawczego wystąpiło na dopływie GO2 (grunt orny) i wyniosło 35,0 mg N-NO3/dm3, Natomiast najniższe średnie stężenie miało miejsce w dopływie LS1 (las) i wyniosło 3,3 mg N-NO3/dm3. Dopływy usytuowane pośród zabudowań charakteryzują się natomiast podwyższonymi zawartościami fosforanów, co może być spowodowane zrzutami ścieków. Średnie stężenia fosforanów były największe na obiektach Z1 i Z2 (zabudowania), kolejno 0,19 oraz 0,08 mg P-PO4/dm3. Pozostałe dopływy cechowały się śladowymi średnimi stężeniami fosforanów wynoszącymi od 0,01 do 0,02 mg P-PO4/dm3. Wysokie średnie stężenia azotanów mają miejsce w miesiącach, gdzie odpływ wód ze zlewni jest na wysokim poziomie (16,4 mg N-NO3/dm3 w grudniu), a spadają w okresie intensywnego wzrostu roślin (7,4 mg N-NO3/dm3 w maju). Istotnym jest, że problem z nadmiernymi stężeniami azotanów nie występuje na obszarze całej zlewni, a jedynie na jej fragmentach, które są użytkowane rolniczo. Dopływy znajdujące się pośród gruntów ornych zawierają nawet kilkudziesięciokrotnie wyższe stężenia azotanów w porównaniu z dopływami przepływającymi przez leśne fragmenty zlewni. Stężenie azotanów w grudniu w dopływie LS1 wyniosło 0,59 mg N-NO3/dm3, natomiast w tym samym miesiącu, stężenie azotanów w dopływie GO2 wyniosło aż 43,93 mg N-NO3/dm3.

abstractEN: In this study, an analysis of six tributaries of the Czerwona Woda river (flowing through various habitats) in the period November-December and March-May was carried out in terms of the concentration of various forms of nitrogen, phosphorus and other indicators determining the water status, as well as a comparison of these results with the studies conducted on the main watercourse (Czerwona Woda) by the Provincial Inspectorate of Environmental Protection in 2018. The research results showed unequivocally that the concentrations of individual forms of pollution are closely related to the form of land use, the season and weather conditions. Definitely higher concentrations of nitrates can be observed in the tributaries between arable lands (the effect of fertilization), and lower in the forest tributaries, where this problem does not occur. The highest average concentration of nitrate nitrogen during the research period was in the inflow of GO2 (arable land) and amounted to 35.0 mg N-NO3/dm3, while the lowest average concentration was in the inflow of LS1 (forest) and amounted to 3.3 mg N-NO3/dm3. On the other hand, the tributaries situated among the buildings are characterized by increased phosphate contents, which may be caused by sewage discharges. Average phosphate concentrations were the highest in objects Z1 and Z2 (buildings), respectively 0.19 and 0.08 mg P-PO4/dm3. The remaining tributaries were characterized by trace average phosphate concentrations ranging from 0.01 to 0.02 mg P-PO4/dm3. High average concentrations of nitrates take place in months when the outflow of waters from the catchment area is high (16.4 mg N-NO3/dm3 in December), and they decrease during the period of intensive plant growth (7.4 mg N-NO3/dm3 in May). It is important that the problem with excessive concentrations of nitrates does not occur in the entire catchment area, but only in its fragments that are used for agriculture. The tributaries located among the arable lands contain even several dozen times higher nitrate concentrations than the tributaries flowing through the forest parts of the catchment area. In December, the nitrate concentration in the LS1 inflow was 0.59 mg N-NO3/dm3, while in the same month, the nitrate concentration in the GO2 inflow was as much as 43.93 mg N-NO3/dm3.

status: finished