Türkiye; coğrafik, topoğrafik ve ekolojik farklılığının sonucu olarak oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Türkiye biyolojik zenginliği nedeni ile bir biyolojik çekim merkezi ve zengin bir biyolojik materyal deposu olma özelliği arz etmektedir. Biyolojik çeşitliliğin yetkili kurumların izni olmadan toplanması ve yurt dışına çıkarılması, biyo-kaçakçılık olarak adlandırılmaktadır. Maalesef, alınan bütün tedbirlere rağmen, birçok sektör tarafından kullanım alanı olan biyolojik çeşitliliğimiz, biyolojik kaçakçılığa maruz kalmış ve kalmaya devam etmektedirler. Biyolojik çeşitliliğimizi gelecek nesillere, güvenli bir biçimde teslim etme konusunda içimizin rahat ve gönlümüzün ferah olması gerekir. Bu amaçla; i) toplumsal duyarlılığın oluşturulması, ii) uzman personellerin yetiştirilmesi, iii) yasal düzenlemelerin en üst düzeyde yapılması, iv) ulusal ve uluslararası koordinasyon ve işbirliğinin sağlanması ve canlı tutulması, v) biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanılmasına hizmet etme potansiyeli olan çalışmalara yeteri kadar destek verilmelidir. Bu makalenin amacı Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğinin önemini ortaya koymak, biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden olan biyo-kaçakçılığa Türkiye odaklı dikkat çekerek, Türkiye’de biyo-kaçakçılığın önlenmesine katkıda bulunmaktır. Dolayısıyla bu makalede biyo-kaçakçılık konusu Türkiye ölçeğinde değerlendirmiş, son yıllarda Türkiye’de kayıtlara geçen biyo-kaçakçılık olaylarını güncel örnekleri ile sunulmuş ve biyo-kaçakçılığı daha etkin bir biçimde önlemek için alınması gereken önlemler değerlendirilmiştir.

Turkey, which is among the major gene centers of the world and has a special place in plant genetic diversity. However, many plant genetic resources, including geophytes, are under genetic erosion because of the environmental and other problems and therefore face with the danger of extinction. Lilium ciliatum is endemic to North East Anatolia. IUCN (International Union for the Conservation of Natural Resources) Red List Category of this species is Endangered (EN). Lilium ciliatum naturally grown in Zigana pass, Bayburt, Trabzon, Bulancak, Giresun and Gümüşhane is endangered and major threats of L. ciliatum are road construction and human disturbance related to ecotourism and recreation. It was reported that Lilium carniolicum naturally grown in Turkey is endangered although it isn’t in the IUCN Red List. Distribution areas of L. carniolicum are Trabzon, Rize, Artvin and it is also endemic to North East Anatolia. These species have high potential for use as ornamental plants with their colorful big flowers. In addition, the bulbs of these species are also used in the cosmetic industry and medicine. These are the main properties that increase the importance of L. ciliatum and L. carniolicum species. Therefore it is very important to protect the habitats of these species, ensure the continuity of their generations. The disappearance of these endemic species from our country means to disappear from the world. This review has been given in order to give some information about the endangered Lilium species of Turkey and conservation actions on these species in Turkey flora and take attention to the issue.

Türkiye, bulunduğu coğrafik konumu ve arazi yapısından dolayı oldukça zengin doğal bitki çeşitliliğine sahiptir. Bu çalışmada doğal olarak yayılış gösteren Fabaceae familyasına ait endemik Astragalus vulnerariae DC. taksonunun yarı kontrollü serada ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde çelikle üretimi yapılarak peyzaj çalışmalarında kullanım alanları belirlenmiştir. Bitki çelikleri köklendirilirken; kontrol grubu, 5.000 ppm ve 10.000 ppm’lik IBA konsantrasyonlarıyla üç uygulama yapılmıştır. Köklenme sonrası elde edilen verilere göre uygulamalar arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. A. vulnerariae çeliklerinde en iyi köklenme, ilkbahar döneminde, %60 oranında 5.000 ppm’lik IBA hormon uygulamasında görülmüştür. Hem estetik hem de fonksiyonel özellikleri ile dikkat çeken A. vulnerariae taksonunun peyzaj çalışmalarında, yer örtücü olarak kullanımı başta olmak üzere, kaya bahçeleri, çatı ve teras bahçeleri ve peyzaj onarım çalışmalarında kullanılabileceği belirlenmiştir.

Bu çalışma, Türkiye’nin Göller Bölgesi’nde farklı lokasyonlarda yabani olarak yetişen Prangos platychlaena (endemik) bitkisinin meyvelerinin uçucu yağ oranını ve bileşenlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Türe ait meyve örnekleri iki farklı lokasyondan (Isparta, Sütçüler/Çandır ve Burdur, Bucak/Kızılkaya) sarı olum döneminde toplanmış, meyvelerin uçucu yağları hidrodistilasyon cihazı ile elde edilirken, uçucu yağ bileşenleri ise GC-MS cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Çandır lokasyonunda yetişen bitkilerde meyve uçucu yağ oranı%0,16±0,02, Kızılkaya lokasyonunda ise%0,25±0,06 olarak belirlenmiştir. Çandır lokasyonundan alınan meyvelerin 54 bileşenden, Kızılkaya lokasyonundan alınan meyvelerin ise 44 bileşenden oluştuğu belirlenmiş, türün meyvelerinde toplam 73 farklı bileşen tespit edilmiştir. Uçucu yağı oluşturan bileşenler ve oranları lokasyonlara göre kalitatif ve kantitatif varyasyonlar göstermiştir. Her iki lokasyonda da uçucu yağı oluşturan ana bileşenler germacrene-D (%17,08-%20,24), β-bisabolene (%7,53-%17,83), β-copaene (%0,92-%11,70), caryophyllene oxide (%6,23-%6,30), β-farnesene (%3,21-%5,66), δ-cadinene (%3,50-%3,87) ve ledane (%3,35-%3,22) olarak tespit edilmiştir. Çalışmada türün yetiştiği bölgenin ekolojik faktörlerinin, özellikle rakımın uçucu yağ oranı ve bileşenleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır.