EFFECTIVENESS OF GRANULOSIS VIRUS AGAINST CODLED MOTH | АЛМАНЫҢ ЖЕМІС ЖЕМІРІНЕ ҚАРСЫ ГРАНУЛЕЗ ВИРУСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ | ЭФФЕКТИВНОСТЬ ВИРУСА ГРАНУЛЕЗА ПРОТИВ ЯБЛОННОЙ ПЛОДОЖОРКИ

英语. The apple tree is the primary fruit crop in the Republic of Kazakhstan. Ensuring the population’s access to fruits year-round in sufficient quantities is a key objective. One way to improve both the quality and quantity of fruit products is by  enhancing the protection system against diseases and pests. The annual increase in the use  of chemical pesticides has a negative impact on the environment raising concerns about ecological imbalances in agro ecosystems and the emergence of resistant pest generations. This, in turn, leads to an increase in the frequency or dosage of chemical treatments. Current garden protection methods emphasize active suppression of harmful organisms, which is not environmentally friendly and increases the cost of protective measures. It is therefore important to evaluate the appropriateness of using plant protection products depending on the level of plant infestation. Obviously, it is possible to predict potential damage before it occurs. It requires monitoring and identification of pests. The codling moth (Cydia pomonella) causes annual global losses exceeding $62 billion. Spraying with azinphos-methyl is banned in the European Union, Turkey and the USA, prompting discussions about combating the pest with bio agents. Uncontrolled use of chemicals may lead to the extinction of some beneficial insects and disrupt food chains in orchards. An alternative to chemical methods could be the use of  biological garden protection systems. A promising method for combating the codling moth involves the use of granulosis virus as a bio agent, as these microorganisms do not negatively impact beneficial insects or the environment. Based on the study of the biological characteristics and harmfulness of the codling moth in southeastern Kazakhstan, optimal timings for protective measures have been identified. Research has demonstrated the high biological effectiveness of a new product, Vairosoft MS CR 4SC, in combating the codling moth (Cydia pomonella)/

哈萨克语. Алма ағашы Қазақстан Республикасында негізгі жеміс дақылы. Халықты жыл бойы жеткілікті мөлшерде жемістермен қамтамасыз ету маңызды міндет болып табылады. Жеміс өнімдерінің сапасы мен санын арттыру жолдарының бірі аурулар мен зиянкестерден қорғау жүйесін жетілдіру болып табылады. Химиялық препараттарды қолданудың жыл сайынғы өсуі қоршаған ортаға теріс әсер етеді. Агроценоздағы экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуы, төзімді ұрпақтардың пайда болуы туралы мәселе туындайды, бұл күресу санының артуына немесе препараттың дозасының жоғарылауына әкеледі. Қазіргі кездегі бақшаны қорғауда зиянды организмдерді белсенді түрде күресу басым, бұл қоршаған ортаға қауіпті, сонымен қатар қорғаныс шараларының шығындары азаяды. Сондықтан өсімдіктердің зиянды заттармен зақымдануының белгілі бір деңгейінде олармен күресу құралдарын қолдану қаншалықты орынды екенін білу маңызды. Әрине, зиянды организмдер келтіргенге дейін егіннің ықтимал шығындарының санын болжауға болады. Ол үшін зиянкестерді анықтау және есепке алу жүргізіледі. Алма жеміс жемірі бүкіл әлем бойынша 62 миллиард доллардан асатын жыл сайынғы шығынды тудырады. Еуропалық Одақта, Түркияда, АҚШ-та азинфосметилмен бүркуге тыйым салынады. Сондықтан биоагенттерді қолдану арқылы зиянкеспен күресу перспективалары талқыланады. Химиялық заттарды бақылаусыз қолдану кейбір пайдалы жәндіктердің жойылуына, бақтардағы қоректік тізбектердің бұзылуына әкелуі мүмкін. Химиялық қорғаудың балама әдісі - бақшаны қорғаудың биологиялық жүйесін қолдану. Алма жеміс жемірімен күресудің перспективалық әдісі гранулез вирустарын биоагент ретінде қолдану болып табылады, өйткені бұл микроорганизмдер пайдалы энтомофауна мен қоршаған ортаға теріс әсер етпейді. Қазақстанның оңтүстік-шығысында алма жеміс жемірінің дамуының биологиялық ерекшеліктерін және зияндылығын зерттеу негізінде зиянкеспен күресте қорғау іс-шараларын жүргізудің оңтайлы мерзімдері белгіленді. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде алма жеміс жемірімен (Cydia pomonella) күресте Вайрософт МС СР 4, с.к. жаңа препаратының жеткілікті жоғары биологиялық тиімділігі анықталды.

俄语. Яблоня является основной плодовой культурой в Республике Казахстан. Обеспечение населения  фруктами круглогодично в достаточном количестве является важнейшей задачей. Одним из путей повышения качества и количества плодовой продукции является усовершенствование системы защиты от болезней и вредителей. Ежегодное увеличение применения химических препаратов негативно влияет на окружающую среду. Встает вопрос о нарушении экологического баланса в агроценозе, появлении резистентных поколений, что приводит к увеличению количества обработок или доз препарата. В современной защите сада преобладает активное подавления вредных организмов, что небезопасно для окружающей среды, а также увеличиваются затраты на защитные мероприятия. Поэтому важно знать, насколько целесообразно применения средств защиты растений при том или ином уровне пораженности растений вредными объектами. Естественно, что количество возможных потерь урожая можно предвидеть до того, как ущерб будет причинен вредными организмами. Для этого проводят выявление и учет вредителей. Яблонная плодожорка вызывает ежегодные убытки, превышающие 62 млрд долларов США во всем мире. Опрыскивание азинфос- метилом запрещено в Европейском союзе, Турции, США. Поэтому обсуждаются перспективы борьбы с плодожоркой с помощью биоагентов. Бесконтрольное использование химических средств может привести к исчезновению некоторых полезных насекомых, нарушению пищевых цепочек в садах. Альтернативным методом химической защите может служить применение биологической системы защиты сада. Перспективным методом в борьбе с яблонной плодожоркой является использование в качестве биоагента вирусов гранулеза, так как эти микроорганизмы не оказывают негативного воздействия на полезную энтомофауну и окружающую среду. На основе изучения биологических особенностей развития и вредоносности яблонной плодожорки в условиях юго-востока Казахстана установлены оптимальные сроки проведения защитных мероприятий в борьбе с яблонной плодожоркой. В результате проведенных исследований установлена достаточно высокая биологическая эффективность нового препарата Вайрософт МС СР 4,с.к. в борьбе с яблонной плодожоркой (Сydia pomonella).