Bal Arılarının Koşullu Şartlandırılmasında Kullanılan Doygun Atmosfer Spreyi ve Dokunma Yöntemlerinin Dil Çıkarma Refleksi (PER) Üzerine Etkileri

Turco. Günümüzde bal arılarında dil çıkartma (PER) ve iğne çıkartma (SER) refleksleri gözlemlenerek koşullu şartlandırma araştırmaları yapılmaktadır. Araştırmalar sonucu narkotik maddeler, patlayıcılar, hastalıklar ve manyetik alanlar gibi olguların tespitinde bal arılarının biyo-sensör olarak şartlandırılarak kullanılabileceği gösterilmiştir. Bal arıları ile yapılan koşullu şartlandırma çalışmalarında doygun atmosfer spreyi ve dokunma yöntemleri dil çıkartma refleksi (PER) tespitinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Bal arılarının farklı ırk ve ekotipleri ile yapılan bu çalışmada; doygun atmosfer spreyi ile şartlandırma yöntemi için, şartlandırma kabini içerisindeki işçi arılara aromatik bitki özütü içeren 50 cc atmosferik koku; yaklaşık 3 saniye içerisinde 5 cm mesafeden baş hizasına enjekte edilerek tanıtılmış ve arkasından 1/1 şeker-su (w/w) karışımı şurup ile ödüllendirilmişlerdir. Dokunma ile şartlandırma denemesinde ise yağlı aromatik bitki özütüne daldırılan ahşap kürdan işçi arıların antenlerine dokundurularak arkasından 1/1 şeker-su (w/w) karışımı şurup ile ödüllendirilmişlerdir. 15 dakika ara ile üç kez tekrar edilerek koşullu şartlandırılan bal arılarının şartlanma sonrası hatırlama oranları dil çıkartma refleksi (PER) davranışı gözlemlenerek şartlanma gösterip göstermedikleri tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan bal arısı ırk ve ekotiplerinin her iki yöntemle de şartlandıkları gözlemlenmiştir. Bal arılarının koşullu şartlanma uygulaması sonrası hatırlamada; dokunma uygulamasının doygun atmosfer spreyi uygulamasına göre daha fazla şartlanma ve hatırlanma oranına sahip olduğu tespit edilmiştir.