Sosyo-Ekonomik Gelişmişliğin Belirlenmesinde Tarımın Etkisi

Turco. İnsan yaşamının sürdürüldüğü tüm yerleşim yerlerinde olduğu gibi Türkiye’de de mekânsal gelişmişlik farklılıkları bulunmaktadır. Bu sosyo-ekonomik farklılıklar tarım sektörü ile karşılıklı olarak etkileşimdedir. Bu sosyo-ekonomik farklılıklar tarım sektörü ile karşılıklı olarak etkileşimdedir. Tarımsal gelişmişlik genel sosyo-ekonomik gelişmişliğe pozitif etki ederken, bölgenin sosyo-ekonomik gelişmişliği de tarımsal alt yapıyı ve tarımsal gelişimi desteklemektedir. Araştırmanın amacı 81 ilin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksinin hesaplanması ve tarımla olan etkileşiminin tespit edilmesidir. Bu çerçevede Türkiye İstatistik Kurumundan elde edilmiş 106 faktör üzerinden açımlayıcı faktör analizi yöntemi kullanılarak sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi hesaplanmıştır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasının illerin nüfus varlığıyla paralellik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle genel sıralama dışındaki sıralamalarda nüfus grupları kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre genel gelişmişlik sıralaması ve öne çıkan tarım faktörleri (tarımsal üretim alanı, tarımsal üretim değeri) sıralamaları oluşturulmuştur. Yapılmış diğer gelişmişlik çalışmalarından farklı olarak analizde tarımsal faktörlere daha fazla yer verilmiştir. Tarımsal faktörlerin öne çıktığı sıralamalarda genel itibariyle en yoğun nüfusa sahip illerin içinde bulunduğu 1. Nüfus grubu bulunsa da ağırlıklı olarak 4, 5 ve 6. Nüfus gruplarının gelişmiş konumda olduğu tespit edilmiştir. Bu durum tarım potansiyelinin Türkiye’nin birçok ilinde mevcut olmasından kaynaklanmaktadır. Gerek tarım sektörünün gerekse bölgesel gelişmişliğin sağlanması için tarım sektörüne yönelik çalışmaların yürütülmesi gerekmektedir.