Áhrif mengandi efna á krækling (Mytilus edulis) í höfnum á Suðurnesjum skoðuð með notkun lífmerkja

Mengandi efni svo sem fjölhringa kolvatnsefni (e. polycyclic aromatic hydrocarbons, PAH), fjölklóruð tvífenýl efni (e. polychlorinated phenyls, PCB), lífræn tinsambönd og málmar finnast víða um heiminn og eru helstu uppsprettur þeirra vegna athafna mannsins. Hafnir eru sérstaklega útsettar fyrir mengun og eru hafnarsvæði oft helsta mengunaruppsprettan í sjó hér á landi. Kræklingur (Mytilus spp.) er algeng vöktunarlífvera fyrir mengun víða um heim, þ.á.m. á Íslandi. Áhrif mengunarefna á lífverur eru oft metin með lífmerkjum (e. biomarkers) og eru ýmis lífmerki til. Í þessari rannsókn var notast við lífmerkin, „Stress-on-Stress“ (SoS), asetylkólínesterasa (AChE), glútaþíón S-transferasa (GST), glútaþíón peroxídasa (GPx) og katalasa (CAT) í tálknum og meltingarkirtli í kræklingi til að kanna mengunarálag í höfnum á Suðurnesjum. Kræklingi var safnað í Sandgerðishöfn, Grindavíkurhöfn og Njarðvíkurhöfn, og til viðmiðunar í Hvassahrauni. Markmið verkefnisins var að nota lífmerki ásamt efnagreiningum til að meta möguleg líffræðileg áhrif mengunar í höfnunum og jafnframt að skoða notagildi lífmerkja og mögulega fylgni milli efnainnihalds og mældra lífmerkja. SoS gaf til kynna að kræklingar á öllum stöðvum væru tiltölulega heilbrigðir. Virkni GST, GPx og CAT var hærri í kræklingum frá Sandgerði, Njarðvík og Grindavík, miðað við Hvassahraun sem bendir til mengunarálags í höfnunum. Ekki fannst marktækur munur á virkni AChE milli hafnanna og Hvassahrauns. Efnagreiningar sýndu ekki fram á mikla hættu á áhrifum vegna mengunar en þó var styrkur sumra efna yfir umhverfismörkum og jafnvel yfir áhrifagildum. Niðurstöðurnar sýna að hægt er að nota þau lífmerki sem hér voru mæld til að meta mengun í höfnum hér á landi. Mengun mun að öllum líkindum halda áfram að aukast með aukinni skipaumferð og er því nauðsynlegt að fylgjast með framvindu mengunar og áhrifum hennar á lífríki sjávar.

Pollutants such as polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), polychlorinated biphenyls PCBs, organotin compounds, and metals are found all over the world and their main source is human activities. Harbors are particularly exposed to pollution and are often the main source of pollution in the marine environment in Iceland. Mussels (Mytilus spp.) are common sentinel organisms for pollution in many areas of the world, including Iceland. The effects of pollutants on organisms are often assessed using biomarkers and various biomarkers exist. This study used the biomarkers, Stress-on-Stress (SoS), acetylcholinesterase (AChE), glutathione S-transferase (GST), glutathione peroxidase (GPx), and catalase (CAT) in the gills and digestive glands in mussels from harbors in Suðurnes. Mussels were collected in Sandgerðishöfn, Grindavíkurhöfn, and Njarðvíkurhöfn, and for reference, in Hvassahraun. The aim of the project was to use biomarkers together with chemical contents in the mussels to assess possible biological effects of pollution in the harbors and also to examine the usefulness of the biomarkers and the possible correlation between chemical content and measured biomarkers. SoS indicated that the mussels at all stations were relatively healthy. The activity of GST, GPx, and CAT was higher in mussels from Sandgerði, Njarðvík, and Grindavík, compared to Hvassahraun, which indicates stress due to pollution in the harbors. No significant difference in AChE activity was found between the harbors and Hvassahraun. Chemical analyses did not show a high risk of effects due to pollution, but the concentration of some substances was above the environmental limit and even above the effect values. The results show that the biomarkers that were measured in this study can be used to assess pollution in harbors in Iceland. Pollution will most likely continue to increase with increased maritime activity, and it is, therefore, necessary to monitor the development of pollution and its impact on marine biota.