Ruminant hayvanların beslenmesinde kullanılan rasyonlar belirli oranlarda kaba ve kesif yem içermelidir. Besin madde içeriği bakımından zengin olan kesif yemler genelde rasyon maliyetini artırmaktadır. Hayvancılık işletmelerinde bu yüksek maliyetten kurtulmak kaliteli kaba yem üretimine bağlıdır. Ülkemizde faaliyet gösteren hayvancılık işletmeleri yem (besleme) maliyetlerinin azaltılması ve ürün kalitesinin yükseltilmesi amacı ile farklı kaba yem arayışı içindedirler. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden soya bitkisi, ruminant rasyonlarında hasıl veya silaj formunda kullanılma potansiyeli olan bir kaba yem türüdür. Bir baklagil yem bitkisi olan soya bitkisi protein içeriğinin yüksek olması (yaklaşık %20) ile kaba yem grubu yemler içinde önemli bir yere sahiptir. Soya bitkisi bu özelliği ile ruminant rasyonlarında temel protein kaynağı olarak kullanılan bazı yem kaynaklarının bir kısmı yerine ikame edilebilmektedir. Nitekim bazı çalışmalarda soya silajının en kaliteli protein kaynağı olarak kabul edilen soya küspesinin yerine bile kısmen de olsa kullanılabileceği ortaya konulmuştur. Bu derlemede soya bitkisinin ruminant rasyonlarında kaba yem kaynağı (hasıl ve silaj) olarak kullanılma potansiyeli hakkında bilgi verilmiştir.

Diğer hayvancılık kollarında olduğu gibi kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde de işletmelerin masraflarının en önemli kısmını yem masrafları oluşturmaktadır. Özellikle, gelişmekte olan pek çok ülkede önemi artan, bulunması zorlaşan ve pahalı hale gelen yem masrafları birçok küçük ölçekli kümes hayvancılığı işletmesinin kapanmasına ve kümes hayvanı üretiminin toplam maliyetinin artmasına neden olmaktadır. Bu durum, kanatlı ürünleri olan tavuk eti ile yumurta fiyatlarının artmasına, gelişmekte olan ve az gelişmiş pek çok ülkede birincil hayvansal protein kaynağı olan kanatlı eti ve ürünlerinin tüketiminin ve alım gücünün düşmesine, yetersiz ve dengesiz beslenme gibi pek çok olumsuz duruma yol açmaktadır. Yem masraflarını düşürmek, dolayısıyla kanatlılardan elde edilen ürünlerin maliyetini azaltmak için alternatif bir yem madde arayışı çok önemlidir. Anavatanı Asya olan Moringa oleifera, besin maddeleri açısından oldukça zengin olan ve soya fasulyesi, mısır gibi geleneksel hayvan rasyonunda kullanılabilen yem maddelerinin bir kısmının yerini alabilecek bitkilerden biridir. Afrika ve Asya’da Moringa oleifera’nın kanatlı performansı ve ekonomik verimlilik üzerindeki etkisini araştıran pek çok araştırma yapılmıştır. Belirli bir oranda Moringa tohumlarının veya yapraklarının rasyona dahil edilmesinin, üretim performansını, et kalitesini, hayvan sağlığını ve refahını artırdığını, ancak daha yüksek miktarlarda kullanıldığında ise hayvanın yaşamını zorlaştırıp, üretim parametrelerinin azalmasına yol açtığı bildirilmiştir. Yapılan çalışmalarda; kanatlı rasyonlarına %5-10 arasında Moringa ilavesinin performansı olumlu etkilediğini gösterirken, rasyona %10’un üzerinde Moringa ilave edildiğinde ise hayvanların performansının kötüleştiğini belirtmişlerdir. Bu derleme, alternatif bir yem maddesi olan Moringa oleifera’nın yapraklarının ve tohumlarının kanatlı hayvanların performansı üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

Diğer hayvancılık kollarında olduğu gibi kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde de işletmelerin masraflarının en önemli kısmını yem masrafları oluşturmaktadır. Özellikle, gelişmekte olan pek çok ülkede önemi artan, bulunması zorlaşan ve pahalı hale gelen yem masrafları birçok küçük ölçekli kümes hayvancılığı işletmesinin kapanmasına ve kümes hayvanı üretiminin toplam maliyetinin artmasına neden olmaktadır. Bu durum, kanatlı ürünleri olan tavuk eti ile yumurta fiyatlarının artmasına, gelişmekte olan ve az gelişmiş pek çok ülkede birincil hayvansal protein kaynağı olan kanatlı eti ve ürünlerinin tüketiminin ve alım gücünün düşmesine, yetersiz ve dengesiz beslenme gibi pek çok olumsuz duruma yol açmaktadır. Yem masraflarını düşürmek, dolayısıyla kanatlılardan elde edilen ürünlerin maliyetini azaltmak için alternatif bir yem madde arayışı çok önemlidir. Anavatanı Asya olan Moringa oleifera, besin maddeleri açısından oldukça zengin olan ve soya fasulyesi, mısır gibi geleneksel hayvan rasyonunda kullanılabilen yem maddelerinin bir kısmının yerini alabilecek bitkilerden biridir. Afrika ve Asya’da Moringa oleifera’nın kanatlı performansı ve ekonomik verimlilik üzerindeki etkisini araştıran pek çok araştırma yapılmıştır. Belirli bir oranda Moringa tohumlarının veya yapraklarının rasyona dahil edilmesinin, üretim performansını, et kalitesini, hayvan sağlığını ve refahını artırdığını, ancak daha yüksek miktarlarda kullanıldığında ise hayvanın yaşamını zorlaştırıp, üretim parametrelerinin azalmasına yol açtığı bildirilmiştir. Yapılan çalışmalarda; kanatlı rasyonlarına %5-10 arasında Moringa ilavesinin performansı olumlu etkilediğini gösterirken, rasyona %10’un üzerinde Moringa ilave edildiğinde ise hayvanların performansının kötüleştiğini belirtmişlerdir. Bu derleme, alternatif bir yem maddesi olan Moringa oleifera’nın yapraklarının ve tohumlarının kanatlı hayvanların performansı üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

Bu çalışmada, farklı küspeler kullanılarak oluşturulan rasyonların in vitro gaz üretim (GÜ) parametreleri karşılaştırılmıştır. Rasyonlara küspe olarak soya fasulyesi küspesi (SFK) (R1), ayçiçeği tohum küspesi (ATK) (R2) ve kanola küspesi (KK) (R3) katılmıştır. Bu küspelerin farklı oranlarda katılarak oluşturulduğu (R4, R5, R6 ve R7) rasyonlar da hazırlanarak, toplam 7 rasyon elde edilmiştir. Rasyonların besin madde değerleri arasındaki farklılık, mısır DDGS ile dengelenmiştir. Rasyonu oluşturan yem hammaddeleri ve 7 farklı rasyonun kuru madde (KM), ham kül (HK), ham protein (HP), ham yağ (HY), in vitro gaz, in vitro metan ve CO2 üretim miktarları belirlenmiştir. Elde edilen in vitro gaz üretim miktarları ile organik madde sindirilebilirliği (OMS), metabolik enerji (ME) ve net enerji laktasyon (NEL) değerleri hesaplanmıştır. ATK, KK ve SFK’in, inkübasyon süresinin 24. saatinde oluşan gaz miktarları sırasıyla 31,77, 34,65, 50,34 ml olarak bulunmuştur. Küspelerin tek başına katıldığı gruplar arasında ise en yüksek gaz üretimi SFK katkılı R1 grubunda 59,20 ml olarak tespit edilirken, en düşük KK katkılı R3 grubunda 50.54 ml olarak tespit edilmiştir. En düşük CH4 miktarı ATK katkılı R2 grubunda 7,77 ml olarak bulunmuştur.  Küspelerin aynı rasyonda kullanımının, tek başlarına kullanımlarına göre daha fazla CH4 ürettiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, rasyona ATK’nin SFK ve KK’ne göre oransal olarak daha fazla katılmasının hem ekonomik hem de ekolojik olarak daha fazla katkı sağladığı ve sindirebilirliği de artmasına neden olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca rasyona SFK, ATK ve KK’den biri katılacak ise ATK kullanılmasının daha ekonomik olacağı belirlenmiştir.

Ruminant hayvanların beslenmesinde kullanılan rasyonlar belirli oranlarda kaba ve kesif yem içermelidir. Besin madde içeriği bakımından zengin olan kesif yemler genelde rasyon maliyetini artırmaktadır. Hayvancılık işletmelerinde bu yüksek maliyetten kurtulmak kaliteli kaba yem üretimine bağlıdır. Ülkemizde faaliyet gösteren hayvancılık işletmeleri yem (besleme) maliyetlerinin azaltılması ve ürün kalitesinin yükseltilmesi amacı ile farklı kaba yem arayışı içindedirler. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden soya bitkisi, ruminant rasyonlarında hasıl veya silaj formunda kullanılma potansiyeli olan bir kaba yem türüdür. Bir baklagil yem bitkisi olan soya bitkisi protein içeriğinin yüksek olması (yaklaşık %20) ile kaba yem grubu yemler içinde önemli bir yere sahiptir. Soya bitkisi bu özelliği ile ruminant rasyonlarında temel protein kaynağı olarak kullanılan bazı yem kaynaklarının bir kısmı yerine ikame edilebilmektedir. Nitekim bazı çalışmalarda soya silajının en kaliteli protein kaynağı olarak kabul edilen soya küspesinin yerine bile kısmen de olsa kullanılabileceği ortaya konulmuştur. Bu derlemede soya bitkisinin ruminant rasyonlarında kaba yem kaynağı (hasıl ve silaj) olarak kullanılma potansiyeli hakkında bilgi verilmiştir.